Depresja alkoholowa stanowi rodzaj zaburzenia występującego na tle psychicznym, które stanowi swojego rodzaju połączenie typowych cech charakterystycznych klasycznej depresji, jak i choroby alkoholowej. W takim przypadku oba czynniki chorobowe wzajemnie na siebie oddziałują, generując konieczność podjęcia skomplikowanego, wielotorowego leczenia, uwzględniającego działania typowe dla depresji, jak i alkoholizmu.
Co to jest depresja alkoholowa?
O depresji alkoholowej mówi się zarówno w momencie kiedy wcześniej spożywany alkohol wywołuje nieprzyjemny stan emocjonalny, jak i wtedy, kiedy początkowy stan obniżenia nastroju popycha daną osobę do sięgnięcia po napoje alkoholowe celem poprawienia swojego samopoczucia, doprowadzając do rozwoju nałogu. Tym samym, może być ona zarówno przyczyną wystąpienia ryzykownych zachowań względem alkoholu, jak i rozwinąć się w postaci powikłania choroby alkoholowej.
Aby zdiagnozować istnienie tego typu zaburzenia nastroju należy rozpoznać jej typ. W tym aspekcie wyróżnia się:
- Pierwotny alkoholizm i wtórną depresję – jest to najpowszechniejszy typ tego typu zaburzenia, dotykając aż 90% Pacjentów, zwykle płci męskiej. W tym typie depresja rozwija się jako powikłanie alkoholizmu i jest to związane z destrukcyjnym działaniem alkoholu na całe funkcjonowanie człowieka, szczególnie w obrębie zmian neurologicznych, uszkodzeń mózgu, a także niedoboru składników odżywczych. Duże znaczenie mają także takie czynniki jak: jakość życia rodzinnego, a także zawodowego.
- Pierwotna depresja z wtórnym alkoholizmem – w takiej sytuacji początkowo istniejąca depresja generuje rozwijanie się nałogowego sięgania po alkohol. Takie osoby zwykle utożsamiają napoje procentowe z poprawą nastroju lub szybszym zaśnięciem. Zwykle ten typ choroby dotyka kobiet.
- Depresja alkoholowa jako jeden z objawów zespołu odstawiennego – jest to ciekawy rodzaj zaburzeń obniżenia nastroju. Zwykle mija samoistnie w ciągu dość krótkiego czasu i nie generuje potrzeby jej leczenia farmakologicznego.
Tym samym:
- Depresja może pojawić się zarówno przed, jak i w trakcie trwania alkoholizmu. W pierwszym przypadku alkohol będzie czynnikiem, który ma na celu zwalczenie nieprzyjemnego stanu emocjonalnego. W drugim – człowiek uświadamia sobie w jakiej sytuacji się znajduje, co dodatkowo go dołuje, przez co sięga po napoje procentowe, aby zapomnieć o problemach.
- Depresja może przybrać postać łagodną i wystąpić chwilowo podczas nagłego i gwałtownego odstawienia alkoholu lub zmniejszenia jego ilości,
- Może wystąpić w momencie utrzymywania abstynencji przez długi okres, co bardzo często przyczynia się do nawrotu choroby alkoholowej.
Objawy depresji alkoholowej
Najszybciej depresję alkoholową można rozpoznać po:
- Obecności uzależnienia od alkoholu,
- Spadku nastroju,
- Zaburzeniach snu,
- Odczuwaniu poczucia winy,
- Spadku energii, postawie apatycznej,
- Niechęci do podejmowania decyzji, a także braku mobilizacji do działania i jakichkolwiek aktywności,
- Brak zainteresowania dotychczasowym hobby,
- Odczuwanie ciągłego niepokoju, pesymizmu, smutku, przygnębienia,
- Częsta płaczliwość,
- Myśli oraz próby samobójcze.
Nieco inaczej jest w przypadku depresji alkoholowej związanej z alkoholowym zespołem abstynencyjnym. W takim przypadku w ciągu około 36godzin człowiek zaczyna odczuwać: stres, bezsenność, drżenie mięśni, zaburzenia apetytu, rozdrażnienie, ból głowy, marazm, a nawet mogą pojawić się halucynacje, urojenia, zaburzenia świadomości i lęk. Tutaj cechą charakterystyczną jest to, iż objawy depresji alkoholowej różnią się i są uzależnione od konkretnej sytuacji.
Pierwotna depresja alkoholowa
Ten typ depresji może mieć podłoże środowiskowe, ale równie często może być następstwem nerwicy. Zwykle jest związana z takimi stanami jak:
- Brakiem umiejętności i strategii radzenia sobie z trudnymi sytuacjami i emocjami,
- Podatnością na stres,
- Częstym odczuwaniem złego nastroju, a także porażek na różnym polu,
- Chęcią szybkiej rekompensaty za dyskomfort psychiczny,
- Stanami lękowymi i skłonnościami samobójcze,
- Chronicznym odczuciem braku sensu i celu życia,
- Niską samooceną i brakiem wiary we własne możliwości i siły,
- Doznaniem ostracyzmu społecznego i poczucia osamotnienia,
- Zbyt wysokimi oczekiwaniami wobec siebie,
- Nadmierna samokrytyka.
Warto zauważyć, że powyższe sytuacje mogą przytrafić się każdemu. O ile jest to stan przejściowy i krótkotrwały, nie ma czym się martwić. Problem zaczyna się w momencie zaobserwowania ich trwania przez dłuższy czas. Może to być sygnał rozwoju nałogu, a także depresji alkoholowej.
Wtórna depresja alkoholowa
W takim przypadku pierwotny alkoholizm może pojawić się z różnych przyczyn. Tak samo jak poprzednio równie często spotykane są czynniki środowiskowe, jak i nerwica, związana z uświadomieniem własnego położenia. Alkoholik odczuwa poczucie winy, staje się samotny, niejednokrotnie poziom jego uzależnienia doprowadza do pojawienia się problemów zawodowych, ekonomicznych i społecznych, wliczając w to znaczny spadek jakości życia, a także ostracyzm.
Warto mieć także świadomość, że nadmiernie spożywany alkohol doprowadza do zaburzeń w aspekcie biochemicznym:
- Negatywnie wpływa na pracę ośrodkowego układu nerwowego, a także wywołuje niedobory witamin,
- Doprowadza do zaburzeń hormonalnych,
- Pobudza zmiany elektrofizjologiczne w mózgu, które w efekcie doprowadzają do pojawienia się padaczki, majaczeń, a także właśnie depresji,
- Warunkuje odczuwanie głodu alkoholowego.
Rozpoznanie depresji alkoholowej
Depresję alkoholową stwierdza się na podstawie badania psychiatrycznego. Według obowiązujących kryteriów Międzynarodowej Statystycznej Klasyfikacji Chorób i Problemów Zdrowotnych ICD-10, należy rozpoznać minimum cztery objawy depresji i uzależnienia, które utrzymują się przez okres dwóch tygodni lub dłużej.
Leczenie depresji alkoholowej
Aby leczenie depresji alkoholowej miało jakikolwiek sens, należy na to zaburzenie oddziaływać dwutorowo, uwzględniając wszelkie czynniki generujące problem zaburzeń nastroju, jak i prowadząc działania antyalkoholowe mające na celu wyeliminowanie uzależnienia od napojów wyskokowych. Należy jednak pamiętać, że alkoholizm jest chorobą nieuleczalną. Jego objawy można zaleczyć, jednak nigdy żaden człowiek nie będzie mieć gwarancji zachowania życia w trzeźwości do samego końca. Typowym działaniem leczniczym będzie tutaj zastosowanie indywidualnie dobranej farmakoterapii, a także działań psychoterapeutycznych. Podstawą działań jest włączenie leków uznawanych za antydepresanty, które stanowią selektywne inhibitory wychwytu zwrotnego serotoniny. Drugim, równie ważnym aspektem jest doprowadzenie za pomocą terapii do długotrwałej abstynencji. Warto zauważyć, że życie w trzeźwości jest tutaj swojego rodzaju „przepustką” do leczenia medykamentami, ponieważ jednym z głównych przeciwwskazań ich stosowania jest upojenie alkoholowe. Łączenie leków psychiatrycznych z alkoholem może grozić zatruciem, a nawet śmiercią. Znaczna część przypadków zachorowań możliwa jest do wyleczenia w warunkach ambulatoryjnych, będąc pod stałą opieką psychiatryczną. Trudniej oddziałuje się na te osoby, które cierpią z powodu nawrotu objawów chorobowych lub wykazują wtórny typ zaburzeń, czyli tych, które zostały spowodowane przez wcześniej rozwijający się nałóg. Takie sytuacje są podstawą do włączenia leczenia szpitalnego.
Leczenie pierwszego epizodu depresyjnego w życiu zazwyczaj trwa między pół roku, a rok. Jeśli mówi się o kolejnych, czas leczenia wydłuża się do minimum dwóch lat.